Wat is antroposofie?
In het antroposofisch gedachtegoed van Steiner worden lichaam, psyche en geest als een eenheid gezien. Steiner ontwikkelde in 1917 het drieledig mens beeld en ook de basis voor de sociale driegeleding, een maatschappelijk wereldbeeld (Steiner, 1917).
De antroposofische benadering
"De antroposofische psychiatrie is gebaseerd op het in de antroposofie gehanteerde mensbeeld, met zowel in diagnostiek als therapie een benadering vanuit vier verschillende niveaus die in wisselwerking met elkaar staan. Daarmee krijgen het biologisch functioneren, het vitale aspect, het zieleleven (onder meer emoties, en gevoelens) en de geestelijke dimensie elk hun eigen betekenis binnen een holistische visie op de mens"
(Rumke, 2004, p. 63).
Hoogleraar sociale psychologie Bernhard Lievegoed werkte Steiner's ideeen gedurende de Tweede Wereldoorlog verder uit in het boek getiteld: "De ontwikkelingsfasen van het kind". Op de vrije universiteit in Amsterdam is nog vele jaren aandacht besteed aan dit boek en tot aan 2012 hing er een foto van Steiner op de 7e verdieping van de VU. De psyche ofwel ziel kent onder meer drie activiteiten: het denken, voelen en willen (Lievegoed, 2016). Vaak is het voelen wat vermengd met denken of willen. Een belangrijk doel van Steiner was om te proberen voor mensen een weg te banen vanuit de fysieke wereld naar het gebied van de psyche en de geestelijke wereld.
"In de fysieke wereld bestaat een activiteit van de geestelijke wereld", zei Steiner in zijn voordrachten in Stuttgart over de opvoeding van het kind (Steiner, 2014). Steiner gaf daarbij een voorbeeld over muziek maar ik zal hier vanuit mijn ervaring met drama en speltherapie een voorbeeld over drama geven. In het dagelijks leven bestaan naast fysieke ontmoetingen ook geestelijke ontmoetingen. In ons gezuiverde en door meditatie getrainde gedachten- en gevoelsleven kunnen wij ook een nieuwe ingang vinden naar geestelijke krachten en relaties. Als ik in de avond voorafgaande aan een therapiesessie met een kind, het beeld van het kind voor mijn geest haal en probeer innerlijk te horen, in de geest te horen welke spreuk, dramatische tekst of spelopdracht ik ga aanbieden, dan werkt dat terwijl het kind de volgende dag deze drama of spelopdracht uitspeelt sterker dan als je het niet van tevoren in de geest hebt gehoord.
Steiner leefde van 1861 tot 1925 en heeft zijn holistische, spirituele visie omgezet in praktische activiteiten zodat spiritueel georienteerde mensen daar na zijn dood al werkende verder mee aan de slag konden gaan. Denk aan antroposofische gezondheidscentra (therapeuticum) , de vrije scholen, de biologisch-dynamische landbouw, de Wala- en Weleda medicijnen en verzorgende producten.
De bedoeling daarbij is om daarin vanuit je eigen wezen te voelen wat jouw specifieke weg of taak is. Ook de meditaties en diverse oefeningen die Steiner gaf om actief een hoger bewustzijn te ontwikkelen waren bedoeld om de spirituele zelfstandigheid van de mens te versterken. Ook nu nog zijn de oefeningen interessant om onder meer de ik-kracht van de mens te versterken. Tijdens de beoefening van meditaties trek je afwisselend naar binnen en daar vind je de bron om tegelijkertijd ook krachtig naar buiten te treden en een sensitieve opening te houden naar wat er vanuit de wereld(ontwikkeling) op je afkomt.
Antroposofische Georienteerde (AG) Therapie
Rudolf Steiner en Ita Wegman ontwikkelden de basis voor de antroposofische geneeskunst die Ita Wegman later verder uitwerkte. Steiner overleed tijdens het schrijven van dit laatste boek (Steiner & Wegman, 1981 ) Wat mij treft in het biografisch verslag van Ita Wegman is dat zij zelf zoekende was naar de stem van haar innerlijk wezen en dat zij later in haar leven realiseerde dat zij het op jonge leeftijd niet goed kon voelen en daardoor nog niet tot samenwerking kwam met Steiner. Later had zij spijt dat zij die innerlijke roep niet eerder had gehoord.
Ita Wegman was sterk in het leggen van contacten met mensen buiten de antroposofische beweging en dat was ook een belangrijke bijdrage van haar aan de antroposofie. Ita Wegman kwam al voorafgaande aan haar studie medicijnen in aanraking met Steiner. In dit tijd gaf zij Zweedse massage en toch ging daarna eerst medicijnen studeren en pas later kon zij zich actiever inzetten om samen met Steiner een aantal casussen te beschrijven waarbij zij patienten hadden genezen.
Op zeventienjarige leeftijd startte Munda met het lezen van "Hoe verkrijgt men bewustzijn op hogere gebieden" (Steiner, 1984). En nog voor Munda antropologie en antroposofische opvoedkunst ging studeren nam zij de praktische stap om in een AG heil-pedagogische instituut te werken terwijl zij doorwerkte aan de voorbereidende oefeningen en meditaties. De psyche ofwel ziel kent onder meer drie activiteiten: het denken, voelen en willen (Lievegoed, 2016).
"In de fysieke wereld bestaat een activiteit van de geestelijke wereld" (Steiner, 2014).
De antroposofische benadering
De antroposofische psychiatrie is gebaseerd op het in de antroposofie gehanteerde mensbeeld, met zowel in diagnostiek als therapie een benadering vanuit vier verschillende niveaus die in wisselwerking met elkaar staan. Daarmee krijgen het biologisch functioneren, het vitale aspect, het zieleleven (onder meer emoties, en gevoelens) en de geestelijke dimensie elk hun eigen betekenis binnen een holistische visie op de mens.